Xạ trị (Radiation therapy)

Trị liệu bằng phóng xạ là cách dùng tia phóng xạ để điều trị ung thư. Còn được gọi là xạ trị.

Mục đích của xạ trị là tiêu diệt hoặc gây tổn hại thật nhiều tế bào ung thư khi có thể mà không làm tổn hại quá nhiều đến các tế bào lành mạnh.

Có hai loại xạ trị chính, đó là liệu pháp ngoại xạ trị (external beam radiation therapy - ERBT) và cận xạ trị (đặt chất phóng xạ bên trong cơ thể - brachytherapy).

Ngoại xạ trị (EBRT)

Ngoại xạ trị (external beam radiation therapy - EBRT) dùng các tia phóng xạ để điều trị ung thư từ bên ngoài cơ thể. Chất phóng xạ được phát ra từ một máy lớn và nhắm đến các địa điểm cụ thể của cơ thể để diệt hoặc tổn hại các tế bào ung thư.

Liệu pháp EBRT không gây đau, và quý vị không cảm thấy điều gì trong lúc điều trị. Quý vị sẽ nghe tiếng động rầm rì và cái máy này sẽ chuyển động quanh quý vị, nhưng không chạm đến cơ thể của quý vị. Chuyên viên xạ trị (người giúp điều trị) có thể thấy và nghe được quý vị suốt lúc điều trị.

Trước khi bắt đầu xạ trị, quý vị sẽ có cuộc gặp với nhân viên để hoạch định việc sẽ đặt tư thế cho quý vị ra sao trong khi điều trị.

Điều quan trọng là quý vị được đặt tại cùng một vị trí chính xác cho mỗi lần điều trị. Quý vị có thể có các điểm đánh dấu rất nhỏ được xăm trên da của mình để dễ chỉnh vị trí.

Mỗi lần quý vị đến điều trị, phần lớn thời gian là chỉnh để quý vị nằm đúng vị trí. Tia phóng xạ thực sự chỉ được mở hoạt động trong vài phút.

Có vài loại ngoại xạ trị (EBRT) khác nhau. Hầu hết là điều trị 5 lần một tuần và trong vài tuần. Các cách khác chỉ cần một số ít lần điều trị.

Brachytherapy

Brachytherapy (cận xạ trị) dùng nguồn phóng xạ nhỏ được đặt vào trong cơ thể và ở trên hoặc ở gần chỗ ung thư. Brachytherapy đôi khi còn được gọi là nội xạ trị.

Các chất nguồn phóng xạ nhỏ hơn hạt gạo một chút. Đối với một số bệnh nhân, nguồn này được đặt vào trong một thời gian ngắn rồi được lấy ra. Đối với những người khác, các nguồn này được đặt vào trong cơ thể rồi để đó vĩnh viễn.

Tác dụng phụ của xạ trị

Hầu hết các bệnh nhân đều gặp tác dụng phụ từ việc xạ trị. Điều này tùy vào việc nơi nào của cơ thể được điều trị, và cơ thể của họ đáp ứng ra sao với việc điều trị.

Các tác dụng phụ thông thường gồm có:

da bị đỏ hoặc có thay đổi trên da nơi vùng cơ thể được điều trị
rụng tóc/lông nơi vùng được điều trị
mệt mỏi.

Các tác dụng phụ khác tùy vào vùng được điều trị trên cơ thể. Hỏi bác sĩ hoặc y tá về các tác dụng phụ có thể có, và cách kiềm chế các tác dụng phụ này.

Tôi sẽ phát ra chất phóng xạ?

Ngoại xạ trị (EBRT) không làm cho bệnh nhân phát ra chất phóng xạ.

Nội xạ trị (brachytherapy) có thể làm cho bệnh nhân phát xạ trong lúc họ nhận điều trị. Những người về nhà với nguồn phóng xạ hoạt tính trong cơ thể của họ sẽ phát xạ một lượng nhỏ mà giảm dần qua thời gian.

Một số loại xạ trị khác cũng có thể làm cho bệnh nhân phát xạ trong một thời gian sau khi điều trị.

Phóng xạ có thể là nguy cơ đối với thai phụ, em bé và trẻ nhỏ.

Nếu quý vị có điều trị làm cho quý vị phát xạ, bác sĩ hoặc y tá sẽ cho quý vị biết nên làm gì để bảo vệ những người chung quanh quý vị.

Chuẩn bị cho việc xạ trị

Quý vị sẽ cần ký kết một đơn ưng thuận trước khi xạ trị. Điều quan trọng là quý vị hiểu được mình đồng ý những gì và các tác dụng phụ khả hữu của việc điều trị.

Một số điều quý vị nên biết là: