Ung thư là gì?
Ung thư bắt đầu khi có thay đổi trong gen của một hoặc nhiều tế bào. Gen là những đoạn DNA (viết tắt của từ deoxyribonucleic acid hay axit deoxyribonucleic) nằm bên trong mỗi tế bào. Một số gen làm nhiệm vụ báo cho tế bào biết việc phải làm và thời điểm cần tăng trưởng và phân chia. Nhưng khi những gen này bị hỏng thì tế bào có thể trở thành tế bào ung thư và không hoạt động như bình thường. Một khi ung thư bắt đầu thì bệnh này có thể phát triển ngoài tầm kiểm soát, lấn át các tế bào bình thường và cản trở các tế bào bình thường thực hiện những nhiệm vụ của chúng.
Ung thư bắt đầu ở đâu?
Tế bào ung thư có thể hình thành ở bất cứ đâu trong cơ thể, bao gồm các cơ quan, cơ, xương và máu. Ung thư thường được đặt tên theo bộ phận cơ thể hoặc loại tế bào nơi bệnh khởi phát. Ví dụ, ung thư bắt đầu từ vú được gọi là ung thư vú. Ngay cả khi bệnh lây lan sang các bộ phận khác của cơ thể thì vẫn được gọi là ung thư vú.
Khả năng có thể lan truyền đến các bộ phận khác của cơ thể khiến tế bào ung thư khác với tế bào bình thường. Sự lây lan này được gọi là di căn. Các tế bào ung thư này có thể lan đến các hạch bạch huyết hoặc những cơ quan khác của cơ thể, gây ra vấn đề đối với các chức năng bình thường của cơ thể.
Một số loại ung thư phát triển và lây lan nhanh. Những loại khác lại phát triển chậm hơn. Một số có nhiều khả năng lây lan sang các bộ phận khác của cơ thể. Những loại khác lại có xu hướng chỉ ở tại nơi khởi phát và không lan rộng.
Khối u là gì?
Khối u là một khối tăng trưởng được tạo thành từ nhiều tế bào tập hợp lại với nhau. Một số khối u là ung thư, có nghĩa là có tế bào ung thư trong đó. Nhưng nhiều khối u không phải là ung thư. Các khối u không phải là ung thư được gọi là lành tính. Các khối u là ung thư được gọi là ác tính.
Một số bệnh ung thư không khởi phát dưới dạng khối u mà xảy ra do tổn thương ở các tế bào trong máu. Những tế bào bị hỏng này có thể gây ra các bệnh ung thư như bệnh bạch cầu, u tủy và ung thư hạch.
Điều gì gây ra bệnh ung thư?
Một số thói quen sống nhất định, gen di truyền từ cha mẹ và việc tiếp xúc với các tác nhân gây ung thư đều có thể ảnh hưởng đến cách thức và thời điểm bệnh ung thư có thể khởi phát. Những thứ này có thể làm hỏng các gen trong tế bào và điều này đôi khi có thể dẫn đến ung thư. Nhưng nhiều khi không thể xác định được nguyên nhân gây ra bệnh ung thư.
Mọi người có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư bằng cách tránh xa thuốc lá, giữ cân nặng hợp lý, ăn uống lành mạnh, năng hoạt động, tránh hoặc hạn chế rượu bia và bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời. Tuy nhiên, có những thứ làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư của một người mà họ không thể kiểm soát, chẳng hạn như gen mà họ nhận được từ cha mẹ và những thay đổi trong tế bào xảy ra khi một người già đi.
Làm cách nào để phát hiện ung thư?
Một số bệnh ung thư được phát hiện khi một người có các triệu chứng mà không biến mất. Các bệnh ung thư khác được phát hiện khi một người được khám sàng lọc định kỳ. Việc khám sàng lọc có thể giúp tìm ra một số bệnh ung thư trước khi một người có các triệu chứng, khi mà các khối ung thư còn nhỏ và dễ điều trị hơn.
Giai đoạn ung thư nghĩa là gì?
Đối với hầu hết các loại ung thư, các xét nghiệm được thực hiện để kiểm tra mức độ của bệnh, liệu bệnh đã phát triển ra bên ngoài nơi khởi phát hay chưa và liệu bệnh đã di căn sang các bộ phận khác của cơ thể hay chưa. Điều này được gọi là giai đoạn ung thư. Hầu hết các loại ung thư được đưa vào một giai đoạn từ giai đoạn 1, có nghĩa là ung thư chưa di căn, cho đến giai đoạn 4, có nghĩa là ung thư đã di căn đến các bộ phận khác của cơ thể. Ngoài ra còn có giai đoạn 0, có nghĩa là các tế bào bị tổn thương vẫn chỉ ở trong lớp tế bào nơi bệnh khởi phát. Các tế bào ở giai đoạn 0 không phải là ung thư nhưng có thể trở thành ung thư vì chúng bị hỏng. Giai đoạn ung thư là rất quan trọng vì điều đó giúp các bác sĩ biết để tìm cách điều trị là tốt nhất.
Đối với một số loại ung thư, các xét nghiệm bổ sung được thực hiện trên tế bào ung thư để xem liệu chúng có những thay đổi về gen hoặc protein mà có thể làm cho một số phương pháp điều trị có tác dụng tốt hơn hay không.
Làm cách nào để điều trị ung thư?
Nhiều loại ung thư có thể được điều trị thành công. Các phương pháp điều trị ung thư phổ biến là phẫu thuật, dùng thuốc và xạ trị. Đôi khi, nhiều phương pháp điều trị cùng được sử dụng, tùy thuộc vào loại và giai đoạn ung thư. Điều này là do các loại ung thư khác nhau đáp ứng với điều trị theo những cách khác nhau.
• Phẫu thuật có thể được sử dụng để loại bỏ một phần hoặc toàn bộ khối ung thư. Phẫu thuật có thể là phương pháp điều trị duy nhất cần thiết nếu ung thư chỉ ở một vị trí hoặc có thể được sử dụng cùng với các phương pháp điều trị khác.
• Xạ trị có thể được sử dụng để tiêu diệt hoặc làm chậm lại sự phát triển của tế bào ung thư ở một vùng của cơ thể. Hầu hết việc điều trị bằng bức xạ giống như chụp X-quang. Đôi khi, bức xạ được sử dụng bằng cách đưa một nguồn phóng xạ vào bên trong hoặc đến gần khối u để phát ra bức xạ.
• Nhiều khi, thuốc được sử dụng để tiêu diệt tế bào ung thư hoặc làm chậm lại sự phát triển của chúng. Một số loại thuốc này được đưa vào tĩnh mạch qua kim tiêm (IV), một số loại khác là thuốc viên dùng qua đường miệng và một số loại thậm chí có thể được cho dùng theo những cách khác. Mỗi loại thuốc hoạt động theo cách khác nhau và đôi khi hai hoặc nhiều loại được sử dụng kết hợp để điều trị một bệnh ung thư. Nhưng tất cả những thuốc này đều hoạt động trên khắp cơ thể, không chỉ ở một nơi. Các loại thuốc được sử dụng để điều trị ung thư là hóa trị, liệu pháp nhắm mục tiêu, liệu pháp miễn dịch và liệu pháp nội tiết tố.
Phương pháp điều trị dành cho mỗi người là dựa trên loại và giai đoạn ung thư của họ. Nhóm chăm sóc ung thư xem xét nơi bệnh ung thư khởi phát, mức độ của bệnh, liệu bệnh đã di căn hay chưa và tất cả các kết quả xét nghiệm. Tuổi tác của một người và các vấn đề sức khỏe khác cũng có thể ảnh hưởng đến các lựa chọn điều trị. Khi nhóm chăm sóc ung thư có thông tin cần thiết, họ sẽ xem xét các hướng dẫn điều trị từ các chuyên gia để xem biện pháp nào có khả năng mang lại hiệu quả nhất.
Sau khi xem xét những lựa chọn điều trị có sẵn, nhóm chăm sóc ung thư sẽ thảo luận với người bị ung thư. Người bị ung thư và nhóm chăm sóc ung thư sẽ cùng nhau quyết định phương pháp điều trị nào là tốt nhất. Trong suốt quá trình điều trị, nhóm chăm sóc ung thư cũng sẽ luôn sẵn sàng giúp trả lời các câu hỏi, quản lý các tác dụng phụ và theo dõi tác dụng của biện pháp điều trị.